ज्ञानमाण्डू।डिसेम्बर १ २०१९ मा, डब्ल्यूएचओ(WHO)लाई चीनको हुबेई प्रान्तको वुहान सहरमा निमोनियाका धेरै घटनाहरूमा सतर्क पारिएको थियो। कुनै अन्य ज्ञात भाइरससँग मेल नखाने देखिएपछि कोरोना भाइरस भन्ने विषयले चिन्ता खडा गर्यो किनभने जब भाइरस नयाँ छ, हामीलाई यस भाइरसले कसरी प्रभाव पार्छ या सङ्क्रमण हुन्छ थाहा हुँदैन ।सुरुवातमा यो भाइरसको पहिचान नै महत्त्वको विषय हुने गर्दछ ।
एक हप्ताको अनुसन्धान र खोज पश्चात् चिनियाँ अधिकारीहरूले कोरोना एउटा नयाँ प्रजातिको सङ्क्रमण भएको पहिचान गर्न सफल भए । कोरोनामा सामान्य रुघा खोकी , सार्स(SARS) र एम ई आर एस(MERS) जस्ता भाइरसको सम्मिश्रण देखिएको पाइन्छ । यस नयाँ भाइरसलाई अस्थायी रूपमा "२०१९-nCoV" नाम दिइएको थियो।
जनवरीको अन्तसम्ममा चीनमा कोरोनाभाइरसका ३०० पुष्टि भएका घटनाहरू देखिए, मृत्यु गणना भने अझै एकल अङ्कमा भएतापनी बढ्दो देखिन्थ्यो र एयरपोर्ट स्क्रीनिंगको बाबजुद, एक यात्रीले पहिलो केस अमेरिकामा भित्राए । चीनको वुहानमा प्रकोपका धेरै बिरामीहरू ठुलो समुद्री खाना र जनावरहरूको बजारसँग सम्बन्धित रहेको बताइएको छ र यसले जनावर हुँदै व्यक्तिमा फैलिएको सङ्केत गर्दछ। यद्यपि, बिरामीहरूको बढ्दो सङ्ख्यामा जनावरसँगको एक्सपोजर नभएको देखिएपछि यसले व्यक्ति-देखि-व्यक्तिलाई हुने सङ्क्रमणको सङ्केत दिएको देखिन्छ । यो समयमा भाइरस मानिसहरू माझ कसरी सङ्क्रमण फैलाउन र कसरी अनुकूलन बनाउन सफल भएको बारे अस्पष्टता देखिन्छ ।
कोरोनाभाइरस एक प्रकारको साधारण भाइरस हो जसले तपाईँको नाक, साइनस वा माथि घाँटीमा सङ्क्रमण गर्दछ। कोरोनाभाइरसले सामान्यतया श्वासप्रश्वासको रोग निम्त्याउँछ । धेरै जसो कोरोनाभाइरस खतरनाक हुँदैनन्। यिनीहरूका केही प्रकारहरू भने गम्भीर हुने गरेका छन्।
कोरोनाभाइरसले माथिल्लो श्वास प्रणाली सङ्क्रमणका लक्षणहरू जस्तै भरी नाक, खोकी र घाँटी दुखाइको कारक बन्ने गर्दछ। कोरोनाभाइरसले बच्चाहरूलाई मध्य कानमा सङ्क्रमण पनि गराउन सक्छ।
कोरोनाभाइरस भनेको के हो ?
कोरोनाभाइरस भाइरसहरूको ठुलो परिवार हो जुन सामान्य चिसो जस्ता श्वासप्रश्वाससम्बन्धी रोगहरू निम्त्याउन सक्छ ।अधिकांश व्यक्तिहरू आफ्नो जीवनको एक बिन्दुमा कोरोनाभाइरस सङ्क्रमित हुन्छन्, तर लक्षणहरू सामान्यतया हल्का देखि मध्यम देखिन्छन्। केही अवस्थाहरूमा भाइरसले निमोनिया र ब्रोन्काइटिस जस्ता कम श्वसन पथका बिरामीहरू निम्त्याउन सक्छ।
यी भाइरसहरू संसारभरि जनावरहरू बिच सामान्य हुन्छन्, तर तीमध्ये थोरै मात्र मानिसहरूलाई असर गर्छन्।विरलै, कोरोनाभाइरोस विकसित हुन सक्छ र जनावरबाट मानिसमा फैलिने गर्दछ। मध्य पूर्व श्वासप्रश्वास सिंड्रोम कोरोनाभाइरस (MERS-CoV) र गम्भीर तीव्र श्वासप्रश्वास सिंड्रोम कोरोनाभाइरस (SARS-CoV) को रूपमा परिचित कोरोनाभाइस ती दुबैलाई अधिक गम्भीर लक्षणहरू हुनका लागि परिचित छ।
स्थानीय समुद्री खाना र जनावरहरूको बजारमा आएका मानिसहरूलाई यो भाइरस पहिलो पटक वुहानमा देखा परेको कारण अधिकारीहरूले केवल यो जनावरबाट मानिसमा पुगेको बताउन सक्ने अवस्था रहेको देखिन्छ । एउटा नयाँ अध्ययन अन्तर्गत अनुसन्धानकर्ताहरूले २०१ २०१९-न्कोव को जिन अनुक्रम गरे (जसलाई भाइरस अहिले भनिन्छ), र त्यसपछि तिनीहरूले यसलाई २०० भन्दा बढी कोरोनाभाइरसको आनुवंशिक अनुक्रमसँग तुलना गरे जसले संसारभरिका विभिन्न जन्तुहरूलाई सङ्क्रमित गर्ने गर्दछ ।जर्नल अफ मेडिकल भाइरोलजीमा विस्तृत अनुसन्धानकर्ताहरूको नतिजाले सुझाव दियो कि २०१२-न्कोव सम्भवतः सर्पमा उत्पन्न भयो । यद्यपि केही विज्ञहरूले उक्त अध्ययनको आलोचना गरेका छन्। कोरोनाभाइरसले साँपहरूलाई सङ्क्रमण गर्न सक्छ कि सक्दैन भन्ने कुरा अझै स्पष्ट हुन सकेको छैन।
कोरोनाभाइरस पहिलो चोटि १९६० को दशकमा पहिचान गरिएको थियो, तर मानवहरू यसको उत्पत्ति बारी आजै अनजान नै थिए । मुकुट(Crown) जस्तो आकार भएकाले यस भाइरसको नाम कोरोना राखिएको हो ।
धेरै जसो कोरोनाभाइरसहरू अरू चिसो सार्ने भाइरसहरू जस्तै फैलिने गर्दछ । सङ्क्रमित व्यक्ति खोकी र छींक मार्फत, सङ्क्रमित व्यक्तिको हात वा अनुहार छोएर वा सङ्क्रमित मानिसहरूले छुएको आम र सार्वजनिक वस्तुहरूको अनावरणबाट भाइरस फैलिने गरेको देखिन्छ ।
लगभग सबैलाई कम से कम एक पटक आफ्नो जीवनमा कोरोनाभाइरस सङ्क्रमित हुन्छ, सम्भवतः सानो बाल्यकाल अवस्थामा।संयुक्त राज्यमा, कोरोनाभाइरस शरद र जाडोमा अधिक सामान्य हुने गर्दछ । तर जो कोही कुनै पनि समयमा कोरोनाभाइरसको सङ्क्रमणबाट प्रभावित हुन सक्दछ ।
कोरोनाभाइरसको सामान्य लक्षण:
प्राय: कोरोनाभाइरसका लक्षणहरू कुनै पनि माथिल्लो श्वास प्रणाली सङ्क्रमणसँग मिल्दोजुल्दो हुने गरेको छ, बहाव नाक, खोकी, घाँटी दुख्ने, र कहिलेकाहीँ ज्वरो।धेरै जसो अवस्थाहरूमा, तपाईँलाई थाहा नै हुँदैन कि तपाईँ सामान्य रुघा खोकीको भाइरसले सङ्क्रमित हुनु हुन्छ कि कोरोनाभाइरस को ? यही कारणले गर्दा अधिकतम मानिस यसको सङ्क्रमण पस्चात पनि अज्ञात नै रहने गर्दछन् ।
नयाँ कोरोनाभाइरसका लक्षणहरूमा ज्वरो, खोकी र सास फेर्न गाह्रो हुने गर्दछ ।यी लक्षणहरू तपाईँ हामीमा देखिएको अवस्थामा नजिकको ल्याब वा स्वास्थ्य संस्थामा गाई परीक्षण गर्नुपर्दछ ।नाक र घाँटीको कल्चरका साथै रगत जाँच पनि गराउनु उपयुक्त हुनेछ ।
कोरोनाभाइरस सङ्क्रमणको लागि कुनै खास उपचारहरू छैनन् र अधिकांश व्यक्तिहरू आफैँमा सुधार हुनेछन् , सी डी सी(Center of Disease Control & Prevention)का अनुसार । त्यसैले उपचारमा आराम र लक्षणहरू कम गर्ने औषधी मात्र समावेश छन्।
ह्युमिडिफायर वा तातो स्नानले घाँटी दुख्ने र खोकीलाई राहत दिन मद्दत पुर्याउँछ। यदि तपाईँ हल्का बिरामी हुनुहुन्छ भने, तपाईँले धेरै तरल पदार्थ पिउनु र आराम गर्नु उपर्युक्त हुनेछ । तर यदि तपाईँ आफ्नो लक्षणहरूको बारेमा चिन्तित हुनुहुन्छ भने, तपाईँले स्वास्थ्य सेवा प्रदायकलाई भेट्न उचित हुनेछ ।
नयाँ कोरोनाभाइरसका लागि कुनै खोप छैन तर युएस राष्ट्रिय स्वास्थ्य संस्थानका अनुसन्धानकर्ताहरूले आफूहरू विकासको प्रारम्भिक चरणमा रहेको पुष्टि गरे। यसबाहेक, औषधि कम्पनी रेजेनरनले घोषणा गर्यो कि यो भाइरसको लागि उपचारको विकासको शुरुवाती चरणमा छ, एनबीसी न्युजका अनुसार ।
कसरी जोगिने कोरोनाभाइरसको प्रकोपबाट:
कोरोनाभाइरसका लागि कुनै खोपको अबिस्कार नभएको हुँदा, कोरोनाभाइरस सङ्क्रमणबाट जोगिना सामान्य चिसोबाट जोगिने उपायहरू उचित हुने गरेका छन् ।तपाईँको हात साबुन र तातो पानी वा रक्सीमा आधारित हात सेनिटाइजरले राम्ररी धुनुहोस् ।तपाईँको हात र औँलाहरू आफ्ना आँखा , नाक, र मुखबाट टाढा राख्नुहोस्। सङ्क्रमित व्यक्तिहरूसँग घनिष्ठ सम्पर्कबाट टाढा रहनुहोस्।
कोरोनाभाइरस सङ्क्रमितले प्रशस्त आराम लिन जरुरी हुन्छ ।तरल पदार्थहरू पिउनुहोस्।घाँटी दुखाइ र ज्वरोको लागि ओभर-द-काउन्टर औषधी लिनुहोस्।तर १ वर्ष भन्दा कम उमेरका व बच्चाहरूलाई एस्पिरिन नदिनुहोस्; यसको सट्टामा आइबुप्रोफेन वा एसिटामिनोफेन प्रयोग गर्नुहोस्।ह्युमिडिफायर वा स्टीमी स्नानले घाँटी दुख्न र कत्रो घाँस कम गर्न मद्दत गर्दछ।यदि तपाई बिरामी हुनुभयो भने, तपाईँका लक्षणहरूको उपचार गर्नुहोस् र डाक्टरलाई सम्पर्क गर्नुहोस् ।
तपाईँले बिरामी व्यक्तिहरूसँगको सम्पर्कबाट टाढा बस्नुपर्दछ, मरेको वा जीवित जनावरहरू, पशु बजारहरू र बजारबाट उत्पादित मासु जस्ता वस्तुबाट टाढा बस्नुपर्दछ ।
यदि तपाईँ भाइरसबाट सङ्क्रमित हुनुहुन्छ भने तपाईँ अरूलाई सार्नबाट जोगिन मद्दतको लागि कदमहरू चाल्न सक्नुहुन्छ जस्तै घरमा आफूलाई अलग राख्नु, घरको अन्य व्यक्तिबाट आफूलाई अलग राख्नु, अनुहारमा मास्क लगाउनु, तपाईँको खोकी र स्निज ढाक्नु र तपाईँको हात धुनु। 
