ज्ञानमाण्डू।जेफ बेजोस, जेफ्री प्रेस्टन बेजोसको उपनाम,(जन्म १२ जनवरी, १९६४, अल्बुकर्क, न्यू मेक्सिको, संयुक्त राज्य अमेरिका) एक अमेरिकी इन्टरनेट र एयरोस्पेस उद्यमी, मिडिया प्रोप्राइटर, र लगानीकर्ता हुन्। उनी अमेजनका संस्थापक, मुख्य कार्यकारी अधिकारी, र अध्यक्षका रूपमा पनि राम्ररी परिचित छन्। उनले अमेजन(amazon.com.inc) का संस्थापक र मुख्य कार्यकारी अधिकारीको रूपमा इलेक्ट्रोनिक वाणिज्यको वृद्धिमा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलेका छन् । उनको मार्गदर्शनमा, अमेजन वर्ल्ड वाइड वेबमा सबैभन्दा ठुलो रिटेलर र इन्टरनेट बिक्रीको माध्यम बन्न सफल भएको हो ।
उच्च माध्यमिक तहमा छँदा, बेजोसले युवा विद्यार्थीहरूमा रचनात्मक सोचलाई बढावा दिने सोच सहित ड्रीम इन्स्टिच्युटको स्थापना गरे ।सन् १९८६ मा बेजोसले प्रिन्स्टन विश्वविद्यालयबाट स्नातक गरे पछि उनलाई इन्टेल , बेल प्रयोगशालामा र एन्डरसन कन्सल्टिंगमा कामको प्रस्ताव आयो।तर, उनले पहिलो पटक फिटेलमा काम गरे, फिनटेक टेलिकम्युनिकेसन स्टार्ट-अप, जहाँ उनलाई अन्तर्राष्ट्रिय व्यापारको लागि नेटवर्क निर्माण गर्ने जिम्मा दिइएको थियो। बेजोसलाई त्यहाँ पहिला विकास प्रमुख र त्यस पछि ग्राहक सेवा निर्देशकको तहमा पदोन्नति गरियो ।जब उनी बैङ्किङ उद्योगमा रूपान्तरित भए उनले बैंकर्स ट्रस्टमा उत्पादन व्यवस्थापकको भूमिका सन् १९८८ देखी १९९० सम्म निर्वाह गरे ।
इलेक्ट्रिकल इन्जिनियरिङ एन्ड र कम्प्युटर विज्ञानमा स्नातक गरेका उनले सन् १९९० मा DE Shaw & Coमा चार वर्ष काम गर्नु अघि विभिन्न फर्म र कम्पनीहरूमा कार्यरत रहे ।बेजोस तीस वर्षको उमेरमा DE Shaw & Co को चौथो वरिष्ठ उपाध्यक्ष बने। वरिष्ठ उपाध्यक्षको रूपमा नामित फर्मकै कान्छो - बेजोस इन्टरनेटको लगानी सम्भावनाहरूको जाँचको जिम्मेवार थिए।
DE Shaw & Co को विशाल सम्भावना र फास्टयाउदै गएको Web को प्रयोगले वर्षमा छोएको २,००० प्रतिशतको वृद्धि दरले जेफ बेजोसको उद्यमशीलताको कल्पना जगाएको हो।
सन् १९९४ मा DE Shaw & Co को जागिर त्याग्दै, उनी सिएटल, वाशिंगटनमा सरे, जहाँ उनले आफ्नो भर्चुअल बुकस्टोर खोल्ने निर्णय गरे । मुठ्ठीभर कर्मचारीहरूलाई लिएर बेजोसले साइटका लागि सफ्टवेयरको विकास गर्न सुरु गरे, जसको नामा करण दक्षिण अमेरिकी नदीको नाममा हुन पुग्यो र अमेजनले जुलाई १ सन् १९९५ मा पहिलो पुस्तक बेच्न सफल भयो।
अमेजन छिटै नै इ-कमर्स मा अग्रणी बन्यो।दिनको २४सै घण्टा खुला रहने यो साइट प्रयोगकर्ता-मैत्री थियो । प्रयोगकर्तालाई आफ्नै समीक्षा पोस्ट गर्न प्रोत्साहन, छुट, व्यक्तिगत सिफारिस र विशेष वस्तुका लागि खोजीले गर्दा यो साइट प्रयोगकर्ता माझ लोकप्रिय हुन सफल भयो ।१९९८ मा अमेजनले सिडी बेच्न सुरु गर्यो र वर्षको अन्त्यसम्ममा यसले भिडियो पनि थप्ने निर्णय गर्यो । सन् १९९९ मा बेजोसले साइटमा Auction को विशेषता पनि थपे साथै अन्य भर्चुअल स्टोरहरूमा लगानी गर्ने निर्णय पनि गरे ।
अमेजनको सफलताले अन्य खुद्रा विक्रेताहरुलाई, मुख्य पुस्तक चेनहरु सहित अनलाइन स्टोर स्थापनालाई पनि धेरै प्रोत्साहित गर्न सफल भयो।
अन्य कम्पनीहरूको इन्टरनेट मार्फत पैसा छाप्न होडबाजी चलिरहेका बेल यता , बेजोसले विविधीकरणको आवश्यकतालाई मध्यनजर गर्दै, सन् २००५ सम्ममा अमेजनले उपभोक्ता मैत्री इलेक्ट्रोनिक्स, कपडा, र हार्डवेयरलगायत बृहत् उत्पादनहरू आफ्नो साइटद्वारा विस्तार गर्न थाल्यो । अमेजनले थप विविधीकरण गर्दै सन् २००६ मा Amazon Web Services (AWS), एउटा यस्तो क्लाउड-कम्प्युटिङ सेवा सुरु गर्यो, जुन अन्ततः विश्वमा सबै भन्दा ठुलो यस्तो सेवा प्रदायक बन्न सफल भयो ।
सन् २००७ को अन्तमा अमेजनले किन्डल(Kindle) भनिने नयाँ ह्यान्डहेल्ड पढ्ने उपकरण प्रकाशन गर्यो, जुन वायरलेस इन्टर्नेट कनेक्टिभिटीको साथ डिजिटल पुस्तक रिडर थियो जसले ग्राहकहरूलाई माग, खरिद, डाउनलोड, पढ्न, र मागको पुस्तकहरूको विशाल चयन भण्डारण गर्न सक्षम बनायो ।२०१० मा अमेजनले गरेको घोषणा अनुसार 'किन्डल'को बिक्रीले हार्डकभर पुस्तकहरूको बिक्री सीमा नाघेको थियो ।त्यही वर्ष अमेजन आफ्नो अमेजन स्टुडियो डिभिजनको साथ आफ्नै टेलिभिजन कार्यक्रम र चलचित्रहरू बनाउन अघि सर्यो ।
अमेजनको सन् १९९५ को वार्षिक नेट सेल्स ५,१०,००० अमेरिकी डलर रह्यो, जुन सन् १९९८ को अन्त्य सम्ममा ६०० मिलियन अमेरिकी डलरमा रूपान्तरित भैसकेको थियो । यस्तै, सन् २००८मा अमेजनको वार्षिक नेट सेल्स १९.१ बिलियन अमेरिकी डलर रह्यो जुन एक दशका को अवधिमा झान्दै २२३ बिलियन अमेरिकी डलर बन्न सफल भयो ।
अमेजन बाहेक, बेजोसले सन् २००० मा स्पेसफ्लाइट कम्पनी, 'ब्लु ओरिजिन', एक मानव स्पेसफ्लाइट स्टार्टअप कम्पनीको स्थापना गरे। स्थापना पश्चात् 'ब्लु ओरिजिन'ले टेक्ससमा एउटा प्रक्षेपण र परीक्षण सुविधाको साइट किन्ने निर्णय गर्यो । २००० को उत्तरार्धमा कम्पनीले जनताको ध्यानाकर्षण गरेपछि बेजोसले मानव जातिका लागि अन्तरिक्ष यात्रा र यात्राको सुरक्षाको लागत घटाउनमा पनि आफ्नो रुचि व्यक्त गरे ।२०१३ मा, बेजोसले भर्जिन ग्यालेक्टिकका अध्यक्ष रिचर्ड ब्रानसनसँग भेट गरे, वाणिज्यिक स्पेसलाइट अवसर र रणनीतिहरूको बारेमा छलफल गर्न।उनलाई ब्रान्सन र इलोन मस्कसँग तुलना गरिएको छ किनकि ती तीनै अरबपतिहरूले आफ्नो व्यावसायिक रुचिमा स्पेसफ्लाइटलाई प्राथमिकता दिने गरेका छन्।
२०१६ देखि बेजोसले सौर्यमण्डललाई औपनिवेशिक बनाउने उनको आशाको बारेमा बढी स्वतन्त्रतापूर्वक बोलेका छन् र यस प्रयासलाई समर्थन गर्ने क्रममा र ब्लु ओरिजिनलाई अप ग्रेड गर्दै ठुलो बनाउन हरेक वर्ष अमेजनको १ अर्व डलर बराबर को स्टक बेच्ने गरेका छन्।
यस बाहेक बेजोसले 'वासिङ्टन पोस्ट' र सम्बन्धित प्रकाशनहरू सन् २०१३ मा २५० मिलियन अमेरिकी डलरमा खरिद गरे ।२०१६ मा, बेजोसले यसको डिजिटल मिडिया, मोबाइल प्लेटफर्महरू, र एनालिटिक्स सफ्टवेयरको पुन:संरचना गर्दै मिडिया र टेक्नोलोजी कम्पनीको रूपमा अखबारलाई पुन:स्थापना गरे। खरिद गरेको तीन वर्ष पश्चात् डिजिटल मञ्च को सहारामा अखबार पुनः लोकप्रिय बन्न सफल भयो र साथ साथै आर्जनमा पनि सकारात्मक असर पर्न थाल्यो ।
बेजोस आफ्नो व्यक्तिगत लगानी आफ्नो उद्यम पुँजी फर्म,'बेजोस एक्स्पेडिसनस्' मार्फत गर्दछन्। 'गुगल'का पहिलो शेयरधनी मध्ये एक,बेजोसले सन् १९९८ मा २,५०,००० अमेरिकी डलर बाराबाराको लगानी गरेका थिए । त्यो $२,५०,००० को लगानी 'गुगल'को ३३ लाख कित्ता बराबरको परिणाम बन्दै सन् २०१७ मा आइपुग्दा ३.१ बिलियन अमेरिकी डलर भएको थियो ।
उनले 'युनिटी बायोटेक्नोलोजी'मा पनि लगानी गरेका छन् ,जुन बुढो पना को प्रक्रियालाई ढिलो गर्न वा रोक्नको लागि एउटा जीवन-विस्तार अनुसन्धान फर्म हो ।
उनले अमेजनका लगानीकर्ताहरूसँग वर्षमा केवल ६ घण्टाको लागि भेट गर्ने गर्दछन्।पावरपोइन्ट प्रयोग गर्नुको सट्टा, बेजोसलाई छ-पृष्ठ कथनका साथ जानकारी प्रस्तुत गर्न उच्च-स्तरीय कर्मचारीहरू आवश्यक हुने गर्दछन्। सन् १९९८ इन मा सुरु गर्दा, बेजोसले अमेजनका शेयरधारकहरूका लागि वार्षिक पत्र प्रकाशित गरे जसमा उनले बारम्बार पाँच सिद्धान्तहरू दोहोराइरहने गर्दथे: प्रतिस्पर्धी नभएर ग्राहकहरूमा ध्यान केन्द्रित गर्नुहोस्, बजार नेतृत्वको लागि जोखिम लिनुहोस्, कर्मचारीको मनोबल बढाउनुहोस्, कम्पनीको संस्कृति निर्माण गर्नुहोस्, र मानव स्शक्तिकरणमा जोड दिनुहोस्। बेजोसले वारेन बफेट ( बर्कशायर हथवे ), जेमी डिमन ( जेपी मोर्गन चेज ), र बब इगर ( वाल्ट डिज्नी ) लाई उनको नेतृत्व शैलीमा मुख्य प्रभावको रूपमा प्रस्तुत गरेका छन्।
बेजोस पहिलो पटक सन् १९९७ मा करोडपति भएका थिए र अमेजनको आइपिओ को माध्यमबाट ५४ मिलियन डलर कमाएका थिए । उनी पहिलो पटक सन् १९९९ मा १०.१ बिलियन अमेरिकी डलर सम्पत्ति सहित फोर्ब्स वर्ल्डको अरबपतिहरूको सूचीमा समावेश भए। मार्च ६, २०१८ मा, बेजोसलाई आधिकारिक रूपमा संसारको सबैभन्दा धनी व्यक्ति नियुक्त गरिएको थियो जसको कुल ११२ अर्व अमेरिकी डलरको दर्ता सम्पत्ति रहेको छ।जुलाई १७, २०१८ मा उनलाई ब्लूमबर्ग बिलियनेर्स इन्डेक्स, फॉर्च्यून, मार्केटवाच, द वाल स्ट्रिट जर्नल, र फोर्ब्सले "आधुनिक इतिहासको धनी व्यक्ति"को उपमा दिएको थियो ।
